Yurt dışına kaçırılan 7 bin 564 eser geri alındı

Gezgin, bilimadamı, diplomat olarak Asya, Ortadoğu ve Balkanlarda görev yapan görev yapan batılıların dönüşlerinde ülkelerine götürdükleri tarihi eserler müzelerinde en önemil eser olarak sergileniyor. 1800 yılların ikinci yarısından sonra Osmanlı toprakları üzerindeki tarihi eserlerin batıya götürülmesi 1. dünya savaşı sonuna kadar artarak sürdü. Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte tarihi eserlerin yurt dışına kaçırılması, satılması veya götürülmesi engellendi. 

19. ve 20. yüzyıllarda Anadolu’daki tarihi eserlere yönelik çalışmalar yapan Carl Humann, Charles Texier, R.P. Pullan, Leonard Woolley, Heinrich Schliemann, Charles Fellows gibi batılı isimler uzun yıllar boyunca Anadolu'daki tarihi eserleri Avrupa ve Amerika'ya taşıdı. 

Anadolu coğrayasında var olan Hitit, Likya, Urartu, Doğu Roma, Selçuklu, Osmanlı gibi pek çok medeniyetin ürettiği ve sayıları on binlerle ifade edilen tarihi eserler batılı ülkelerin müzelerinde sergileniyor.

Ağırlıklı olarak 1830-1922 tarihleri arasında, Anadolu’nun çeşitli bölgelerinden farklı yöntemlerle yurt dışına götürülen  tarihi eserlerin geri alınması için uluslararası mahkemelerde açılan davalar ise halen sürüyor.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer'in soru önergesine verdiği yanıtta son üç yılda 7 bin 564 tarihi eserin iadesinin sağlandığını açıkladı.

Bakan Ersoy son iki yılda ise kolluk kuvvetlerince ele geçirilerek müzelerimize getirilen
korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı sayısının ise  540 bin 963 olduğunu vurguladı.

Anadolu'dan kaçırılan-götürülen tarihi eserlerin bulunduğu ülkeler ve müzeler şunlar:

ALMANYA:
Berlin’deki Altes Müzesi’nde Milet’ten mermer Dyonisos ve Satir yontusu M.S. 160-170 yıllarda toplanmış tarihi eserler. Bu müzenin koleksiyonlarında Bergama, Germencik, Düzce, Söke ve Geyre’den götürülen eserler sergileniyor. Bode Müzesi’nde İstanbul ve Sinop’tan getirilmiş eserler dikkat çekiyor. Kimi, müzeye 1899’da girerken kimisi de 1909’larda girmiş.

Neues Müzesi’nde, Germencik ve Efes’ten getirilmiş eserler bulunuyor. 1600’lü yıllardan 1900’lü yıllarda getirilen mermer yontular ve pişmiş toprak kaplar bulunuyor

Pergamon Müzesi’nde ise Bergama, Germencik, Söke, Datça, Gaziantep, Erdek, Konya, İstanbul ve Bafa gölünden alınan tarihi eserler yer alıyor.

Münih’teki Glyptothek’te altın çelenk, toprak testi, erkek büstleri, mezar taşlarıvar.  Özellikle 

Tübingen Üniversitesi Müzesi’nde Karaman, Konya, Kapadokya’dan götürülen testi, hayvan yontuların, toprak mutfak gereçleri bulunuyor.

FRANSA:

Louvre müzesinde İstanbul ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden götürülen yürlerce çini ve tarihi eser sergileniyor. Bu eserlerin bir kısmı satınalınmış bir kısmı ise yasadışı yollardan götürülen eserlerden oluşuyor.

İNGİLTERE:

Geniş bir Anadolu eserlerinden oluşan koleksiyona sahip olan British Müzesi, bu eserlerin büyük bir çoğunluğunu Osmanlı Devleti zamanında İngiltere’ye götürmüştü. Çoğunlukla dönemin yasal çerçevesine uygun bir şekilde kaçırılan eserler hakkında iade talebinde bulunmak pek mümkün görünmüyor. 

Bakanlık yetkilileri, bu eserlerin iadesinin neredeyse imkansız olduğunu belirtiyor. Görünen o ki, İngilizler eserleri götürürken her ihtimali göz önünde bulundurarak hareket etmişti. Knidos Aslanı, Tanrıça Demeter Heykeli ve Nereidler Anıtı en bilindik örneklerden birkaçı. Öyle ki Knidos Aslanı ve Tanrıça Demeter heykelini İngiltere’ye kaçıran Charles Thomas Newton’a bu hizmetinden ötürü “Sir” unvanı verilmişti

Geniş bir Anadolu eserlerinden oluşan koleksiyona sahip olan British Müzesi, bu eserlerin büyük bir çoğunluğunu Osmanlı Devleti zamanında İngiltere’ye götürmüştü. Çoğunlukla dönemin yasal çerçevesine uygun bir şekilde kaçırılan eserler hakkında iade talebinde bulunmak pek mümkün görünmüyor. 

Bakanlık yetkilileri, bu eserlerin iadesinin neredeyse imkansız olduğunu belirtiyor. Görünen o ki, İngilizler eserleri götürürken her ihtimali göz önünde bulundurarak hareket etmişti. Knidos Aslanı, Tanrıça Demeter Heykeli ve Nereidler Anıtı en bilindik örneklerden birkaçı. Öyle ki Knidos Aslanı ve Tanrıça Demeter heykelini İngiltere’ye kaçıran Charles Thomas Newton’a bu hizmetinden ötürü “Sir” unvanı verilmişti

Geniş bir Anadolu eserlerinden oluşan koleksiyona sahip olan British Müzesi, bu eserlerin büyük bir çoğunluğunu Osmanlı Devleti zamanında İngiltere’ye götürmüştü. Çoğunlukla dönemin yasal çerçevesine uygun bir şekilde kaçırılan eserler hakkında iade talebinde bulunmak pek mümkün görünmüyor. 

Bakanlık yetkilileri, bu eserlerin iadesinin neredeyse imkansız olduğunu belirtiyor. Görünen o ki, İngilizler eserleri götürürken her ihtimali göz önünde bulundurarak hareket etmişti. Knidos Aslanı, Tanrıça Demeter Heykeli ve Nereidler Anıtı en bilindik örneklerden birkaçı. Öyle ki Knidos Aslanı ve Tanrıça Demeter heykelini İngiltere’ye kaçıran Charles Thomas Newton’a bu hizmetinden ötürü “Sir” unvanı verilmişti

DANİMARKA:
Kopenhag’daki müzelerde David Koleksiyonu’ndaki tuğralar, çiniler, kapı tokmakları, işlemeli sürahiler, rahleler ve yontular var. Bu eserlerin ağırlıklı olarak Ankara, Cizre, İstanbul gibi şehirlerden götürüldüğü belirlendi.

Danimarka Ulusal Müzesi’ni ise Aydın, Erdek, Frigya gibi şehirlerden getirilen mermer, bakır ve bronz eserler süslüyor. Yeni Carlsberg Gliptotek’inde mezar taşları ve yontular, Bergama, İzmit ve Geyre’den getirilmiş.

İNGİLTERE:

Geniş bir Anadolu eserlerinden oluşan koleksiyona sahip olan British Müzesi, bu eserlerin büyük bir çoğunluğunu Osmanlı Devleti zamanında İngiltere’ye götürüldü.  Knidos Aslanı, Tanrıça Demeter Heykeli ve Nereidler Anıtı en bilindik örneklerden birkaçı. Öyle ki Knidos Aslanı ve Tanrıça Demeter heykelini İngiltere’ye kaçıran Charles Thomas Newton’a bu hizmetinden ötürü “Sir” unvanı verilmişti

AVUSTURYA:

Viyana’daki Efes Müzesi’nde Partlar Anıtı’nın kabartmalarından ayrıntılar, değişik mermer yontular, büstler, Artemis Tapınağı’na ait mermer mimari parçalar ve anıt mezar yer alıyor.

Sanat Tarihi Müzesi’nde Aydın, Bodrum, Demre, Efes’ten getirilmiş gömüt taşları, mermer yontular, büstler, toprak testiler ve mermer kabartmalar sergileniyor.