Unutulmuş bir Türk Bayramı, Nartugan Bayramı kutlu olsun

Eski Türklerin en kutsal geleneklerinden biri olan Nardugan Bayramı, her yıl kutlanmaya devam ediyor. Çeşitli kültürlerde farklı adlarla ve şekillerle kutlanan bu bayram, Orta Asya pagan topluluklarındaki kış dönümü festivallerinin en önemli halkası olarak kabul ediliyor. Nartugan olarak da bilinen ‘yeniden doğuş bayramı’ her yıl 21 Aralık’ta kutlanıyor. 

Nartugan ne demek?

Nardugan, Moğol dilindeki Nar (Güneş), Türk dilindeki Tuqan (Doğan) sözcüklerinden oluşmuştur. Tatarlar bu bayrama Koyaş Tuğa yani Güneş Doğan günü derler. Başkurtlar, Udmurtlar Nardugan veya Mardugan, Mişer Tatarları Raştua, Çuvaşlar Nartavan ya da Nartukan,[5] Zırizyalar Nardava, Mokşalar Nardvan adını verirler. Bazı kaynaklara göre nargudan kelimesi ile kastedilen bayram aslında nevruzdur.

Nartugan adı ise okunuşu itibariyle nar ile ilgili şeyler anımsatsa da burada farklı bir anlamı vardır. Nar, güneştir ve tugan ise doğan demektir. Yani ‘doğan güneş’ anlamını taşır.

Şeb-i Yelda

Nardugan bayramı diğer adıyla Şeb-i Yelda 21 Aralık'a verilen isimlerden biri olan Şeb-i Yelda, birçok ritüeli de içerisinde barındırıyor.

Türklerde Güneş’in Doğuşu anlamına gelmektedir. Bu gün, bolluk, bereket, huzur, mutluluk gibi güzel dileklerin dilendiği çok kültürde de yer almaktadır.

Günümüzde ise; Nardugan'a yüklenen anlamlar şöyle;

Bu gece, Aralık'ın 21. gecesi, Şeb-i Yelda. Bu gece karanlık kısalıyor. Belki bu gece bizim de karanlığımız azalır.

Bu gece nar yerseniz, yıl boyu hiçbir hastalık size yanaşamazmış.
Bu gece nar kırarsanız, yıl boyunca nar gibi bereketiniz olurmuş.
Bu gece konuklarınıza nar sunarsanız, gönül kırgınlıklarınız geçer, küslükleriniz diner, yürek yaralarınız azalırmış.
Bu gece nar evinize girerse, yıl boyunca tam da bu geceki gibi, karanlık kısalır, kısalır, biter, artık aydınlıklarınız olurmuş.
Bu gece, size nar ayıklayanınız varolsun, size nar tanesi sunanın da kadrini kıymetini biliniz; birken, bin olunuz beraber, tane tane kızıl kızıl ışıldayınız, sonra yanyana daha da bir bütün olunur..

Nartugan Bayramı’nda neler yapılır?

Ailecek özel bir yemek yiyip, şarkılar söyleyerek eğlenebilir ve siz de günün yeniden doğuşunu kutlayabilirsiniz.

Yılbaşında bereket amaçlı kırılan narı da yine aynı amaçla Nartugan’da kırabilirsiniz. Narın parçalanan tanelerinin eve dağılmasıyla bereket getirdiğine inanılır. Narı temizlemek biraz zor olduğundan genellikle kapı önünde kırılır ve ne kadar .ok dağılırsa bereketin o kadar çok olacağına inanılır.