Dezenformasyon yasası, ne getiriyor?

Basınla ilgili pek çok konuda yeni düzenlemeler getiren Dezenformasyonla Mücadele Yasası ile internet medyası mensupları basın kartı alacak, kişilik hakları korunacak, künyesiz haber sitesi kalmayacak. Halen TBMM’de görüşülmeye devam eden yasa tasarısı gönderildiği şekilde kabul edilirse yapacağı düzenlemeler şöyle olacak.

Son dönemde artan internet medyasının ve sosyal ağlar yeni potansiyeller kadar hak ihlallerini ve suistimalleri de beraberinde getiriyor. Bunların önüne geçmek için de "Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" hazırlandı.

Hazırlanan yasa, internette hizmet veren platformlara, yayıncılara ve servis sağlayıcılara çeşitli yükümlülükler getirmeyi amaçlıyor. Yasa ile gelen düzenlemelerden bazıları "İnternet haber sitelerinin süreli yayın kapsamına alınması, Erişim Sağlayıcılar Birliği'nin görev ve yetki alanının genişletilmesi, sosyal ağ sağlayıcılarının yükümlülük ve sorumluluklarına ilişkin ek düzenlemeler yapılması" olarak sıralanıyor.

İnternet sitelerine, basın kartı

Bu yasa öncesi internet merkezli haber sitelerinde çalışan medya emekçileri Basın Kanunu ile gazetecilere tanınan haklardan yararlanamıyordu. Gazetecilere tanınan hak ve imtiyazlardan faydalanmak için sahip olunması gereken Basın Kartı yeni yasayla birlikte şartları karşılayan internet habercilerine, spikerlerine, editörlerine ve yayıncılarına da verilebilecek.

Ayrıştırılmış hizmet

Çocuklara yönelik uygulamalar konusunda "ayrıştırılmış hizmet" sunumunun sağlanması ile çocuk kullanıcıların internet ortamında ve sosyal medya mecralarında yasa dışı, ahlaki değerlere aykırı ve zararlı olabilecek içeriklere maruz kalmasının önüne geçilebilecek.

Çocuklar maruz kalmamaları gereken görüntü, ses, yazı vb. içeriklere karşı korunacak.
Çocukların, gençlerin ve ailenin, internetin yasa dışı içerikleri hakkında bilinçlendirilmesi ve güvenli kullanımı konusunda bilgilendirilmesi için Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne ilave görevler verilecek.

İçerikler saklanacak

Tüm haber siteleri, yayınladıkları içerikleri saklamak zorunda olacak. Böylelikle hukuka aykırı içeriklerin yok edilmesi ve keyfi olarak ortadan kaldırılmasının önüne geçilmiş olacak. Bir içerik için verilen kaldırma kararı, içeriğin her site ve platformdan kaldırılması için yeterli olacak.

Kişilik hakkının zedelenmesi şikayeti ile mahkemeye başvuru yapıp içeriğin kaldırılması talebinde bulunan ve talebi mahkemece kabul edilen kişiler artık diğer siteler için başvuru yaptığında mevcut karar bu adresler için de uygulanacak. Her site için ayrı karar çıkarılması gerekmeyecek.

Resmi ilan ve reklam

Basın İlan Kurumu Kanununun 45. maddesinden sonra gelmek üzere 45/A maddesi eklenerek, resmi ilan ve reklamların internet haber sitelerinde belirli kurallar çerçevesinde yayınlatılması ve internet haber sitelerinin bu şekilde desteklenmesi öngörülüyor.

Künye mecburiyeti

Yeni yasa ile künye belirtmeksizin internet haberciliği yapmak mümkün olmayacak. Bir gazete için geçerli kurallar, haber üreten internet siteleri için de geçerli olacak.

BTK’ya görev

Bu denetleme telefonları ve telekomünikasyon ile ilgili diğer denetlemeleri yapan BTK'ya verilen ek bir görev. Bu görevin kapsamı, iletişimin içeriğinin denetlenmesi değil, platformların kaç kullanıcısının olduğu, iletişim trafiklerinin ne kadar olduğu ve bu konuyla ilgili bilgileri Türkiye'de tutma zorunluluğu gibi konuları içeriyor.

Sosyal ağ temsilcisi

Belirli bir kullanıcı sayısı olan sosyal ağ şirketlerinin temsilcilerinin Türk vatandaşı olmamaları ve Türkiye'de ikamet etmemeleri nedeniyle hukuki olarak muhatap bulamama sorunu aşılacak. Yeni düzenleme ile sosyal ağlara Türkiye ofisi açma ve Türkiye temsilcisi bulundurma zorunluluğu getirilecek. Temsilcinin gerçek kişi olması halinde bu kişinin Türkiye'de ikamet etmesi ve Türk vatandaşı olması gerekecek.

Yalan haber suçu

Türk Ceza Kanunu’na eklenen yeni madde ile 'halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma' suçu tanımlanıyor. Suçun oluşması için şu 5 şart aranacak:

- Yayılan haber gerçek değilse
- Ülkenin güvenliği ve kamu sağlığını ilgilendiriyorsa
- Halk arasında korku, panik ve endişe oluşturma kastı varsa
- Kamu barışını bozmaya yönelik ise
- Aleni ise (yani ilgisi olmayan kişilere ulaşabilecekse)

Bu tip haber yaparak halkı yanıltıcı bilgiler yayanlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilebilecek.

Yasa ile Türkiye'de haber üreten ve yayın yapan internet medyası, sosyal ağ şirketleri, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayan kuruluşlar ve kişiler faaliyetlerinden sorumlu tutulacak. İnternet kullanıcılarının her türlü suistimalden, ihlalden ve saldırıdan korunması hedefleniyor.

Halen 14 maddesi görüşülerek kabul edilen yasal düzenleme 2 kısım 40 maddeden oluşuyor. 14 maddelik bölümde sadece 2 maddesinde şeklen ufak düzenlemeler yapıldı. Ancak kanuna ilişkin muhalefetin itiraz ettiği şikayetlere Basın İlan Kurumu’na yetki verilmesinden vazgeçilerek, savcılıklara görev verildi.

Halen görüşülmeyen bölümde ise en çok tartışılan konu ise 29.madde de yer alan “Haber yaparak halkı yanıltıcı bilgiler yayanlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilebilecek” ifadesi oluyor. Muhalefet ile yapılan görüşmelerde bu maddenin yumuşatılması halen gündemde bulunuyor.