CEO Nedir? Ne iş yapar?

Günümüzün hem maaşları hem de çalışma alanları bakımından en gözde mesleklerinden olan CEO nedir, ne iş yapar, maaşı nedir gibi sorularınız için yaptığımız haberde tüm cevapları bulabilirsiniz.

CEO NEDİR?

CEO İngilizce açılımı; Chief Executive Officer'dir. CEO baş yönetici anlamına gelir. Şirketin tüm sorumluluğunu ve yönetimin başını çeker. Ama yönetim kurulundan bağımsız değildir. Alınan kararlara uymak zorundadır. CEO, şirket politikası oluşturan, politikayı yürüten ve uygulayan, şirketin tepeden tırnağa tüm stratejilerini belirleyen kişidir. Ancak ne şirketin sahibidir nede şirketin değişmez insanıdır. CEO'lar genel müdürlük kavramıyla karıştırılmaktadır ancak genel müdürlük kavramından daha üstün bir anlamı ifade etmektedir. Genel müdürlük, sadece şirketin yürütme organlarının başını ifade eder. Strateji oluşturmada ve şirketin kaderini etkileyecek hususlarda karar almada bağımsız değildir ve bu tür kararlar ortaya koyamaz. CEO politika belirler ve uygulanmasını sağlar, genel müdür ise politikalara tabidir ve uygulamakla yükümlüdür.

 Günümüz şirketlerindeki tüm baş yönetici iş adamlarına verilen yabancı daha doğrusu İngiliz kökenli bir kısaltmadan oluşan kelimedir. CEO unvanına sahip kişiler şirketlerdeki her türlü hakka sahiptir. Çünkü şirketin tüm stratejilerini bu kişiler belirler adeta şirketlerin kaderini yazarak başarının ya da başarısızlığın tek sahibi bu kişilerdir.

CEO'nun Görevi Nedir? 

CEO (Chief Executive Officer), yönetim kurulundan aldığı hedefi gerçekleştirmek için strateji oluşturup uygulayan; şirketin bugününü yönetirken yarınını da planlayan ve yönetim kuruluna hesap veren kişidir. CEO,  “yöneticilerin yöneticisidir”. Büyük şirketlerde yönetim kuruluyla icra kurulunun arasında bağlantıyı kuran kişidir.

Yaygın anlayışa göre CEO’nun birinci görevi şirketi kâr ettirmektir. Bana göre bu eksik bir tanımdır. Çünkü şirketlerin varoluş sebebini sadece kâra bağlamak, son derece yüzeysel ve kısa vadeli bir bakış açısıdır. Şirketler elbette kâr etmelidir ama kâr bir amaç olmaktan çok, “işin doğru yapıldığının” kanıtıdır.

Eğer bir şirket, müşterilerin para ödeyecek kadar değer verdiği bir ürünü ya da hizmeti uygun bir fiyatla satıp maliyetlerini karşıladıktan sonra kâr edebiliyorsa bu şirket işini “doğru” yapıyor demektir. Kârlılık bir işin her aşamasının doğru yapıldığının kanıtıdır. Eğer bir şirket kâr ediyorsa birçok doğruyu aynı anda yapıyor demektir: Doğru bir alanda faaliyet gösteriyor, doğru insanlarla işbirliği yapıyor, verimli çalışıyor, uygun fiyatla satıyor, müşterisini memnun ediyor demektir. Bunların bir tanesi bile olmasa şirketin kârlılığı azalır hatta yok olur. 

Bir şirketin amacını sadece kâr etmeye indirgemek şirketin sadece hissedarların menfaatleri için çalışacağını kabul etmek anlamına gelir. 

Sizce sadece hissedarlarının menfaatini düşünen bir şirket ayakta kalabilir mi?

İster küçük ister büyük olsun, hiçbir şirketin varlık sebebi sadece sahiplerinin menfaatini kollamak olamaz, olmamalıdır.

Şirketlerin birçok paydaşı (değer ortakları) vardır. Çalışanları, tedarikçileri, bayileri vardır. Bir şirket sahiplerine kâr dağıtırken çalışanlarına, tedarikçilerine, bayilerine iş imkânı sağlar; müşterilerine ise fayda üretir. Büyük şirketlerin içinde bulundukları sektöre, kamuoyuna, ülkelerine karşı da sorumlulukları vardır. 

CEO’lar sadece hissedarlara değil aynı zamanda müşterilere, çalışanlara, sendikalara, bayilere, tedarikçilere, devlete, sivil toplum kuruluşlarına ve kamuoyuna karşı da sorumludurlar. 

Eskiden CEO’lar finans kökenli olurdu. Patronlar para işini iyi bilenleri CEO yaparlardı. Maliyetleri kontrol edip karı maksimize edecek insanlar CEO olurdu. Bugün ise bu anlayış terk ediliyor. Dünya ekonomisinin girdiği darboğazlar ve krizler, arzu edilen CEO profilini çok değiştirdi. 

2008 finansal krizi sırasında, “finans sihirbazı” diye nitelenen CEO’lar, yönettikleri şirketleri iflas noktasına getirip görevlerini bırakmak zorunda kaldılar. Bu krizin baş sorumlularının bu “sihirbazlar” olduğu anlaşıldı. 

Şirket yönetimi konusunda değişen anlayışla birlikte CEO’lardan beklentiler de değişti. Son yıllarda CEO’lardan kârlılık ve büyüme kadar paydaşlara liderlik etme,  insanlara ilham verme gibi roller üstelenmeleri istenir oldu. Artık CEO’ların şeffaf, iletişim yeteneği güçlü, empati yeteneği olan, esnek insanlar olmaları bekleniyor. Bu profil bir finansçıdan çok bir pazarlamacı profilini gerekli kılıyor. Bugün CEO’lardan beklenen görevler, pazarlama felsefesiyle çok örtüşüyor.  

Pazarlama felsefesi bütün paydaşların çıkarlarını aynı anda gözetir. Bu felsefe, sadece hissedarların zenginleşmesini değil, bütün paydaşların daha iyi bir duruma gelmesini amaçlar.  (Pazarlamaya Övgü)

Bu anlayış çerçevesinde CEO, şirketin sürdürülebilirliğini sağlamak üzere hem iç hem de dış dünyayı doğru anlayıp yorumlamaktan sorumludur. CEO’lar sadece yönettikleri şirketten değil, şirketin ilişkiye girdiği paydaşlara karşı da sorumludurlar. Şirketin ekolojisini dikkate almak zorundadırlar. Bu nedenle yönettikleri şirketler sadece bugün kâr etmeyi değil uzun dönemde sürdürülebilir bir başarı elde etmeyi hedeflemek zorundadır.

Şirketin varlık sebebine bu açıdan yaklaşınca, şirket yönetimi  “kâr merkezli” olmaktan çok “değer merkezli” olmak zorunda kalır. Değer merkezli bir anlayışta da kârlılık çok önemlidir ama şirketin ve şirketin içinde bulunduğu ekosistemin refahı kârlılıktan önce gelir. 

Bugün artık efsanevi karizmatik CEO’lara rağbet edilmiyor. Onun yerine enerjisiyle insanları sürükleyecek, onlara ilham verecek, alçakgönüllü insanların liderlik etmesi isteniyor.  Yüksek dozda testosteron yüklü, her ne pahasına olursa olsun kısa dönemli sonuç almaya odaklanmış, sadece finansal verilere göre şirketi yöneten CEO’ların devri kapandı. Bu tarz CEO’ların yerini anlam odaklı, şirketi değerlerle yöneten, pazarlama ve insan odaklı CEO’lar alıyor. 

Peter Fisk pazarlama kökenli liderlerin günümüzün kurumlarının belkemiği olduğunu söylüyor. Ancak pazarlama bakış açısına sahip, bu felsefeyi içselleştirmiş CEO’ların markayı, müşterileri, inovasyonu şirketin kalbine yerleştireceğini söylüyor. 

Apple için Steve Jobs, Nike için Phil Knight bu kategorideki CEO’lardır.  Bu insanlar müşterilerini ve pazarlarını “sezgisel” olarak anlamış ve şirketlerini pazarlama ve marka odaklı yönetmiş liderlerdir. Bu sadece paranın kontrolünü elinde tutmaya ve kısa dönemde kar etmeye odaklanmakla başarılacak bir iş değildir. 

Hiç şüphesiz her iyi pazarlamacı geleceğin CEO’su olamaz. Ama pazarlama perspektifi olan bir CEO, hem şirketin hem de bütün paydaşların ihtiyaçlarını anlayıp bütün ekosistemin refahını artırmakta daha başarılı olabilir. (Yeni nesil CEO’ların Hangi Farkları Var?)

Bugünün CEO’su, yeni nesil çalışma anlayışını özümsemiş, bütün paydaşların yararına, anlam ve değer odaklı bir iş anlayışıyla çalışan insandır.  

Günümüzde CEO’ların Şirketlerdeki Durumu  

İlk zamanlarda parasal konulara hakim olmaları istenmekte olan CEO’lar ilerleyen zamanlarda gerekli verimliliği karşılayamamaya başlamıştır. Ekonomide herhangi bir sorun yokken oldukça iyi bir şekilde şirketi yönetmekte olan CEO’lar, dünya genelinde karşılaşılan bir ekonomik zorlukta aslında parasal olarak bir faaliyet gösterememekte olduklarını göstermektedir. Özelikle 2008 ekonomik krizinde karşılaşılmış olan bu sorun kısa bir zaman içerisinde CEO görevi yapmakta olan kişilerden istenen özelliklerin değişmesine neden olmuştur. Yaşanan kriz göstermiştir ki sadece parasal konuları önde tutmakta olan ve bu konunun uzmanı olarak adlandırılan kişiler aslında durumu yönetememekte, hatta bu duruma sebep olan kişiler olmaktadır. Dünya çapında yaşanmış olan 2008 ekonomik krizinde parasal mantıkla yönetmekte olan birçok CEO şirketini ya iflas ettirmiş ya da iflasın eşiğine getirmiştir. Kriz sonrasında değişime uğrayan CEO mantığı ile artık CEO’lar bir finansçıdan daha çok bir pazarlamacı olmaktadırlar. Genel olarak şirketin kar etmesi kadar paydaşlara önderlik etme, insanları yönetme ve ilham verme gibi görevleri de üstlenmektedirler.

Pazarlama Kökenli CEO’luk Yönetimi

Finansal yönetim şeklinin aslında yeterli olmadığı görüldükten sonra ortaya çıkmış olan pazarlama odaklı yönetim biçimi günümüzde CEO’lardan istenmekte olan temel yönetim biçimi olmaktadır. Bu amaçta sadece hissedarların kar sağlaması değil tüm paydaşların en yüksek verimi alabilmesi amaçlanarak şirket politikaları belirlenmektedir. Bu amaçla şirket yönetmekte olan CEO’lar iç ve dış dünyada gerçekleşen yenilikleri kısa zamanda ve en doğru şekilde yorumlayabilme özelliğine sahip olmalılardır. Bu yönetim şeklinde CEO’lar sadece şirketlerinden değil aslında tüm şirket paydaşlarından sorumlu olmaktadır.

Bu açıdan yaklaşınca şirketlerin yönetim şekilleri tamamen kar odaklı olmaktan çıkarak değer odaklı olmaya başlamaktadır. Günümüzde artık katı bir şekilde şirketi yönetmekte olan o eski CEO duruşu tamamen değişmiş olup daha çok enerjisi yüksek ve alçak gönüllü, çalışanları motive etme özelliğine sahip bir kişiye ihtiyaç duyulmaktadır.

NASIL İYİ BİR CEO OLUNUR

Finans konusunda maharet
İnsan ilişkilerinde beceri
İnsan psikolojisi konusunda eğitim almak
Birkaç yabancı dil bilmek
Yurt dışındaki trendleri sık sık takip etmek
Yurt içerisinde ekonomik ve siyasi olaylarından haberdar olmak
Şirketin karlılığının dışında sallantılı dönemlere hazırlıklı olmak
Şirketi hiçbir şart altında bir veya birkaç kişinin pozisyonuna bağlamamak
İyi personelleri şirkette tutmak için çaba göstermek
Rekabet şartlarına hazırlıklı olmak iyi bir CEO’nun başlıca özellikleri arasında yer almaktadır.

CEO MAAŞLARI

Çok küçük şirketlerde de CEO’lar olduğu gibi devasa şirketlerde de bu konum bulunur. Bu nedenle ortalama bir CEO maaşı belirtmek zordur. Ancak bir şirkette yüzde 90 oranında en yüksek maaşı CEO’lar alır. Ortalama 4 bin lira maaş alınan bir şirkette CEO maaşı 10-20 bin lira civarındadır.

DÜNYANIN EN ÇOK KAZANAN CEO’LARI

• Tim Cook – Apple 140 Milyon $
• Reed Hastings – Netflix 110 Milyon $
• John Hammergren – McKesson – 95 Milyon $
• Len Schleifer – Regeneron Pharmaceuticals – 90 Milyon $
• Safra Catz – Oracle – 88 Milyon $