Yumaklı: “Tarımsal hasılada Avrupa lideriyiz”

Bakanlığının bütçesine ilişkin TBMM Genel Kurulu’nda bir sunum yapan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, dünya nüfusunun 2050 yılında 10 milyar, Türkiye’nin nüfusunun ise 100 milyonun üzerinde olacağı tahmin edildiğini belirterek, “Bu nüfusun gıda ve su ihtiyacını karşılamak için, daha fazla tarımsal üretime ve yatırıma ihtiyaç duyacağız. Bu dönemin zorluklarına, sahip olduğumuz üretim gücüyle birlikte; sürdürülebilirlik, verimlilik, kalite, kayıtlılık ve sektöre yatırımı artırarak cevap vereceğiz” dedi.

Bakan Yumaklı konuşmasında şu konulara değindi:

“Bu doğrultuda, üretimin ve üreticinin yüzyılını inşallah sizlerle birlikte inşa edeceğiz. Üreticilerimizin yoğun emeği ve yürüttüğümüz etkin politikalar sayesinde; tarım ve orman sektörü son 20 yılın 16’sında büyüme gösterdi. 2002 yılında 25.1 milyar dolar olan tarımsal hasılamızı, 2022 yılında yüzde 133 artışla 58.6 milyar dolara yükselttik.

Tarımsal Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla bakımından Avrupa’da lideriz, Dünya’da ise ilk 10 içerisinde yer almaktayız. Aynı dönemde ihracatımızı 3.8 milyar dolardan, 7.9 katına çıkararak 30 milyar dolara ulaştırdık. Son 21 yılda 95 milyar dolar dış ticaret fazlası verdik.

Son 20 yılda; Tarla bitkileri üretiminde, yüzde 22 artışla 70.5 milyon tona, meyvede, yüzde 89 artışla 26.8 milyon tona, sebzede, yüzde 22 artışla 31.6 milyon tona ulaştık. Diğer taraftan, sertifikalı tohum üretimimizi 9.4 kat artışla 1.4 milyon tona çıkardık. Bugün 97 ülkeye tohum ihracatı yapıyoruz.

Ayrıca hayvan varlığımızı; büyükbaşta yüzde 68 artışla 16 milyon 687 bine, küçükbaşta yüzde 67 artışla 53 milyon 274 bine, kanatlıda yüzde 46 artışla 367 milyon adede, arılı kovanda yüzde 114 artışla 9 milyon adede çıkardık. Ülkemiz, su ürünleri yetiştiriciliğinde Avrupa Birliği ülkeleri arasında birinci sıradadır. Son 20 yılda; su ürünleri üretimimizi 61 bin tondan 8.4 katına çıkararak 515 bin tona yükselttik. Su ürünleri ihracatımızı ise 97 milyon dolardan 17 katına çıkararak 1.7 milyar dolara ulaştırdık.

Yıl sonunda 575 bin ton üretime, 2 milyar dolar ihracata ulaşacağız. Bugün yüzden fazla ülkeye ihracat yapıyoruz. Deniz ve iç sulardaki biyoçeşitliliğin ve su ürünleri varlığımızın korunması için çalışmalar yürütüyoruz. 1 milyon metrekare, yani 150 futbol sahası büyüklüğünde hayalet ağını sularımızdan temizledik. Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında, 100 milyon yavru balığı su kaynaklarımıza bıraktık.

2006’dan bugüne kadar; 93 binden fazla projeyi destekledik. 267 bin kişiye istihdam sağladık. 95 milyar lira hibe verdik. Desteklerimizde kadınları, gençleri ve üretici örgütlerimizi önceliklendiriyoruz. IPARD-3 programını da yakın zamanda yeni desteklerle başlatıyoruz. 42 ilimizde uyguladığımız destek programını, 81 ilimizin tamamına yaygınlaştırıyoruz.

Çiftçimizin alın terini güvence altına aldığımız TARSİM’le, Sigorta poliçe bedellerini, yüzde 67’ye varan oranlarda biz karşılıyoruz. 2006’dan bugüne kadar; 23 milyon poliçe düzenlenerek, 1.1 trilyon lira değerinde tarımsal ürün sigortalandı. Öte yandan; sürdürülebilir tarımsal üretim ve gıda arz güvenliği için, ülkemiz genelinde, toplam alanı 9.3 milyon hektar olan 440 tarımsal ovamızı koruma altına aldık.

Korunan ova sayısını artırmak için çalışmalarımız devam ediyor. Jeotermal, rüzgâr, güneş ve biyokütle gibi yenilenebilir kaynakların kullanılacağı, yeni teknolojilerin uygulanacağı, çevreye uyumlu Organize Tarım Bölgeleri kuruyoruz. 41 ilde 60 adet Organize Tarım Bölgesinin yatırım sürecini hızlandırdık. Aydın Efeler ve Denizli Sarayköy organize tarım bölgelerinde üretime başladık.

Kadın ve gençlerimizi sektöre yatırım yapmaları için yüzde 100’e varan hibelerle destekliyoruz. Diğer taraftan, gençlerimizin tarım politikalarında izi olsun diye; Tarım ve Orman Gençlik Konseyini kurduk. Bu sektörün geleceği onlar olduğu için, bugünden yarına yön vermelerine imkân sağlıyoruz.

Ülkemizin gıda arz güvenliğini sağlamanın yanında, sağlıklı ve güvenilir gıda için de 7 gün 24 saat çalışıyoruz. 2023 yılında 1 milyon 215 bin gıda denetimi gerçekleştirdik. Planlı ve rutin denetimlere ek olarak, farklı sektörlerde, her ay, tüm Türkiye’de “Eş Zamanlı Denetim Programı” uyguluyoruz.

Zirai ilaç kullanımını azaltmak için biyolojik ve biyoteknik mücadeleyi destekliyoruz. Bu kapsamda 2023 yılı desteklerini yüzde 100 artırdık. Ayrıca ülkemizde 7’si bu yıl olmak üzere, 223 zirai ilacın satış ve kullanımını da yasakladık. Hayvan hastalıklarıyla mücadelemiz de aralıksız devam ediyor.

2023 yılı içerisinde toplam 58 milyon doz şap aşısı ürettik ve 40 milyon dozunu uyguladık. Azerbaycan’a 9 milyon doz şap aşısı ihraç ettik. Hayvan aşı ve ilaçlarının testleri ile kalite kontrollerinin yapılacağı, uluslararası nitelikte, akredite ve entegre Veteriner Tıbbi Ürün Kontrol Merkezini kuruyoruz.

Bu sayede, yerli ve milli aşı üretimini artırarak hayvan hastalıkları ile etkin mücadele edeceğiz. Hayvan hareketlerinin denetlenmesi için, Veteriner Yol Kontrol ve Denetim İstasyonlarının ilkini Erzurum’da açtık. Elazığ ve Mersin istasyonları için çalışmalarımız devam ediyor.

Araştırma kurumlarımızda; tarla bitkilerinde 953, bahçe bitkilerinde 1.027 yerli ve milli tohumluk çeşidi geliştirdik. Ülkemizde üretilen sertifikalı tohumluk çeşidinin yüzde 40’ı, bu tohumlardan oluşmaktadır. Ata Tohumu Projesi kapsamında, farklı türlerde 37 yerel çeşidi, araştırma enstitülerimiz adına tescil ettik ve koruma altına aldık.

Ar-Ge çalışmalarımızla, et ve yumurta tavukçuluğunda yerliliği artırıyoruz. Yumurta tavukçuluğunda 4 damızlık hat geliştirdik. Et tavukçuluğunda ise hat geliştiren 4 ülkeden biriyiz. Tarımsal üretimin geleceğinin teminatı olan 318 bin genetik materyali, gen bankalarımızda koruyoruz.

Küresel iklim değişikliğinin etkilerini her geçen gün daha fazla hissettiğimiz bir dönemdeyiz. Bunun için; kuraklığa, soğuğa ve hastalıklara dayanıklı tohum çeşitleri geliştiriyoruz. Bu bağlamda, 63 tohumluk çeşidi geliştirdik ve çiftçilerimizin hizmetine sunduk. Tarımsal kuraklığın dijital ortamda izlenmesi amacıyla devam eden Ar-Ge projemiz, 2024 yılının Mart ayında tamamlanacaktır.

7 milyar tohum ve fidanı toprakla buluşturduk

Ormanlarımız ülkemizin akciğerleridir. Karbon yutak alanı olan ormanlarımızı koruyor, topraklarımızı yeni fidanlarla buluşturmaya devam ediyoruz.

Son 21 yılda 5.9 milyon hektar alanda, 7 milyar tohum ve fidanı toprakla buluşturduk. 2002 yılında 20.8 milyon hektar olan orman alanımızı, 2022 yılında 23.2 milyon hektara ulaştırdık. Ağaçlandırmada Avrupa’da birinci, dünyada dördüncüyüz.

Orman köylümüzü yüzde 20’si hibe, geri kalanı faizsiz olmak üzere ORKÖY kredisiyle destekliyoruz. Bu kapsamda 11 bin aileye 1.2 milyar lira destek verdik. Ormanlarımızı 10 insansız hava aracımız ve 776 kulemizle 24 saat gözetliyoruz.

Yapay zekâ ve ileri teknolojiyle, hem orman yangınlarına müdahale süresini azaltıyoruz, hem de yangın söndürme çalışmalarının sevk ve idaresinde etkinliğimizi artırıyoruz. Orman yangınlarıyla mücadelemizi, rezerv güçler dâhil 100 helikopter ve 24 uçakla sürdürüyoruz. Orman yangınlarıyla mücadelede İHA kullanan, Avrupa’da ilk, Dünya’da ikinci ülkeyiz.

Kara filomuzun kapasitesini artırarak; arazöz sayısını 1.560’a, ilk müdahale aracını 2.453’e, iş makinasını 786’ya çıkardık. Helikopterlerin ve arazözlerin, kolay ve çok hızlı su ikmali yapabilmesi için, ülke genelinde 4 bin 630 yangın havuzu ve göleti inşa ettik.

Yangına ilk müdahale süremizi, son 20 yılda 40 dakikadan 11 dakikaya düşürdük. Yangınlardan zarar gören ormanlarımızın rehabilitasyonu ve yanan alanların tekrar ormanlaştırılması için, yıl içerisinde ağaçlandırma çalışmaları yapıyor, tohum atılmayan, fidan dikilmeyen yanmış alan bırakmıyoruz.

Yangın esnasında zarar gören hayvan ve bitki türlerinin, yaban hayatının ve ekosistemin rehabilitasyonu için de var gücümüzle çalışıyoruz. Ayrıca, geçtiğimiz hafta Geçmişten Geleceğe Anadolu Coğrafyasında Ormancılık Çalıştayını gerçekleştirdik. Bu çalıştayın sonucunda, ormancılık sektörünün gelecek projeksiyonları hakkında karar ve eylemleri belirledik.

20 bin hayvan çadırı dağıttık

Ülkemiz 6 Şubat’ta tarihinin en büyük depremini yaşadı. Bakanlık olarak, depremin ilk saatlerinden itibaren, tüm imkânlarımızla seferber olduk. Depremden etkilenen illerimizde, tarımsal üretimin aksamaması, üreticilerimizin üretime devam etmeleri en büyük önceliğimiz oldu. Üreticilerimize, 20 bin hayvan çadırı ve 16 bin ton yem dağıttık. Üreticilerimizin ellerinde bulunan ürünleri bir sınırlama olmaksızın satın aldık.

Sayın Cumhurbaşkanımızın; “çiftçilerimizin hayvan kayıplarını bire bir bedelsiz yerine koyacağız” sözlerinin ardından, 43 bin 317 küçükbaş, 549 bin 105 kanatlı ve 26 bin 318 arılı kovan dağıtımını tamamladık. 5 bin 804 büyükbaş dağıtımını ay sonu itibarıyla bitiriyoruz. Toprak Mahsulleri Ofisi, ÇAYKUR, Et ve Süt Kurumu, TÜRKŞEKER ve TİGEM ile üreticilerimizi destekliyor ve alın terlerine sahip çıkıyoruz.

2023 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi tarihindeki alım rekorunu kırdık. Toprak Mahsulleri Ofisi alım noktası sayısını 510’dan 614’e çıkardık. Günlük 110 bin ton olan hububat alım miktarını bu yıl 250 bin tona çıkardık. Böylece 13.1 milyon ton alım yaptık. Üreticilerimize 100 milyar TL ödedik. Pancar üretimimiz geçen yıla göre yüzde 17 artışla 22.5 milyon tona ulaşacak. TÜRKŞEKER marifetiyle, üreticilerimizden aldığımız pancar karşılığında 17.5 milyar lira ödeme yapacağız.

Cumhuriyet tarihimizin ilk yerli ve milli, hastalıklara dayanıklı şeker pancarı tohumunu 2025 yılından itibaren çiftçilerimizle buluşturacağız. Bu yıl ÇAYKUR aracılığıyla, 146 bin üreticiden 592 bin ton yaş çay alımı yaparak 6.5 milyar lira ödedik. Konuşmamın bu bölümünde, bu yıl başlattığımız ve önümüzdeki dönemde devam ettireceğimiz yapısal reformlara değinmek istiyorum.

Üretimin ve Üreticinin Yüzyılı”nda; doğal kaynakların etkin kullanımını gözeten, ileri teknolojiye dayalı, verimli, altyapısı güçlü, rekabet gücü yüksek, sürdürülebilir bir üretim temel amacımızdır.”