Vatandaş kredi almayınca bankalar gözünü yüksek faize çevirdi
Yüzde 40’a varan yıllık kredi maliyetleri nedeniyle işletmeler ve bireysel müşteriler bankalara uğrayamaz oldu. Para satmakta zorlanacakları bir döneme giren bankaların; reel sektöre kredi vermek yerine ellerindeki mevduatı Hazine kağıtlarında değerlendirmeleri bekleniyor. Bankalar, yüksek faizden para kazanma döneminin kapısını yeniden araladı.
Faizlerin aşırı oranda yükselmesi, işletmeler ile bireysel müşterilerin finansmana erişimini iyice zorlaştırdı. Aylık yüzde 3’lere dayanan ticari krediler ile konut, araç ve tüketici gibi bireysel kredilerin yıllık maliyeti yüzde 40’a kadar çıktı. Bu durum; kredi kullanarak ev ve araç almak isteyen vatandaşları kara kara düşündürüyor. Beş yılda geri ödemek şartıyla alınan 100 bin liralık konut kredisinin toplam geri ödemesi 212 milyar lirayı buluyor. Araç ve tüketici kredilerinde de durum böyle. Faizlerin yükselmesi vatandaşın alım talebini de aşağıya çekti
FAİZE KARŞI ELBİRLİĞİ SİSTEMİ
İşletmeler ise bu sıkıntıyı üye oldukları oda, borsa, dernek, birlik gibi sivil toplum kuruluşlarının imece usulüyle oluşturdukları küçük fonlamalarla atlatmaya çalışıyor. Alın terlerini ve emeklerini faize kaptırmak istemeyen iş adamlarının, sermayelerini birleştirerek geliştirdikleri elbirliği sistemi sayesinde sıkıntılı süreci atlatmaya çalışması dikkat çekiyor.
HAZİNE KAĞITLARININ NEMASI BOL
Yüksek faizden dolayı müşterilerin kapısını çalmaya korktuğu bankalar ise kendilerince daha rahat bir alan olarak gördükleri kamu tahvillerine yönelecekleri bir döneme girdi. Yüksek faizden para kazanma döneminin kapısını yeniden aralayan bankalar, Hazine’nin borçlanma ihalelerini sıkı takibe aldı. Bankalar ise yatırım, istihdam ve üretim için kredi verecek müşteri bulamayınca; devlet tahvillerini ve hisse senetlerini alarak faizden para kazanmayı daha az riskli görmeye başladı.
KAMUNUN FAİZ GİDERİ KATLANIYOR
Yüksek faizden kaynaklanan bu durumu göz önünde bulunduran ekonomi yönetimi, kamunun faiz giderleri beklentisini iki katına çıkardı. Geçen hafta açıklanan Yeni Ekonomik Program’da bu öngörünün izlerini görmek mümkün. Bu yıl 76,4 milyar lira olması beklenen merkezi yönetimin faiz giderlerinin önümüzdeki yıl 117,3 milyar, 2020’de 147,7 milyar ve 2021’de ise 171,4 milyar liraya çıkması bekleniyor. Kamunun önümüzdeki üç yılda faiz hariç harcamaları yaklaşık yüzde 40 artması öngörülürken, faiz giderlerinin yüzde 125 artması bekleniyor.