Günde 1 dolara dünya markaları için ter döküyorlar

Etiyopya'daki kahve işçileri tarlalarda döktükleri alın terinin karşılığında her gün yalnızca 1 dolar kazanabiliyor.

Dünyanın beşinci büyük kahve üreticisi olan ülkede yaklaşık 15 milyon kişi bu sektörde kazandığı parayla geçimini sağlamaya çalışıyor.

Çoğunluğu küçük tarlalara sahip olan üreticilerin en büyük sıkıntısı ise dünya pazarında yüksek fiyatlardan satılan kahvenin ellerinden yok pahasına çıkması.

Yaklaşık 20 hektarlık kahve tarlası olan 68 yaşındaki Selkamo Kemissa da bu durumdan dert yananlar arasında bulunuyor. Başkente 315 kilometre uzaklıktaki Şebedino Voresa kasabasında yaşayan Kemissa, 30 yıldır bu işle uğraşıyor.

Kemissa, kahvenin hayatlarındaki önemini anlatırken, "Bu bizim hayat ağacımız ve tek gelir kaynağımız." sözlerini kullanıyor.

Bu yılki hasattan 6 bin kilogram kahve çekirdeği elde etmeyi planladıklarını söyleyen Kemissa, kendisinin nispeten daha iyi durumda olduğunu ancak bölge halkının nesillerdir kıt kanaat geçindiğini dile getiriyor.

Kemissa, "Çoğunluk yoksulluğun içinde sürüklenirken, tüccarlar ve komisyoncular her gün zenginliklerine zenginlik katıyor." dedi. Kemissa'nın yıl içinde hasat edeceği 6 tonluk kahve çekirdeğinin yıkanmış hali piyasada yaklaşık 23 bin 500 dolar ediyor.

KARIN TOKLUĞUNA TOPLUYORLAR

Kemissa'nın yanında işçi olarak çalışan 68 yaşındaki Abebe Lapius da yaşadığı sıkıntıları, "Kendi ürünlerimi sattım. Bir şeyler yiyebilmek, günde 30 birr (yaklaşık 1 dolar) da olsa kazanmak için burada kahve topluyorum." sözleriyle anlatıyor.

Dünyaca ünlü "Arabica" kahvesinin yetiştiği Sidama bölgesindeki tarım uzmanlarından Belay Leta, konuyla ilgili "Küçük kahve tarlası sahiplerinin çok ciddi bir mağduriyet yaşadığı doğru. Çoğunlukla vakitlerini işçi olarak geçiriyorlar." ifadelerini kullandı.

"3 DOLARA ALIP ONLARCA KATINA SATIYORLAR"

Ülkede yaklaşık 8 sene önce, tarım ürünlerinin ticaretini geliştirmek için kurulan, iç piyasadaki kahve fiyatlarını belirlemek ve düzenlemekle görevli olan Etiyopya Ticaret Borsasının (ECX) üst düzey yöneticilerinden Ermias Eshetu da kahve ticaretinin iki farklı zincir üzerinden ilerlediğini belirtiyor.

"Baskın olan zincir, küçük toprak sahipleri, aracılar, tüccarlar, kurutma ve yıkama tesisleri ile ihracatçılardan oluşuyor." diyen Eshetu, bu yolun en fazla aracıları ve ihracatçıları zengin ettiğini vurguluyor.

Eshetu, bir diğer zincirin ise yeni kurulmakta olan kooperatifler ve büyük kahve tarlaları üzerinden ilerlediğini kaydediyor.

"Amerikan kahve zinciri Starbucks gibi küresel alıcılar bizim hazırlayıp Cibuti Limanı'na gönderdiğimiz işlenmemiş kahveleri alıyor." diyen Eshetu, burada Etiyopya kahvesinin 3 dolara satın alındığını ancak pazarda marka değeriyle birlikte 200 doları bulduğunu dile getiriyor.

ASIL ÜRETİCİ KÜÇÜK ÇİFTÇİLER

Etiyopya Fikri Mülkiyet Ofisinde kahve uzmanı olarak çalışan Teshome Shimeles, ülkedeki 15 milyon çiftçinin yıllık 270 bin metrik ton kahve ürettiğini ve bu kahvenin yüzde 98'inin küçük ölçekli çiftçilerden elde edildiğini belirtiyor.

Starbucks gibi perakendecilerin 40 yıldır Etiyopya kahvesini satın aldığını söyleyen Shimeles, var olan sistemin en çok kahve satıcılarına para kazandırdığını ileri sürüyor. Shimeles, "Örneğin Starbucks gibi şirketler bir bardak kahveyi bazı yerlerde 6 ile 10 dolar arasında satabiliyor." dedi.

Ürettikleri orijinal kahvenin haklarını korumaya çalıştıklarından da bahseden Shimeles, "Şu ana kadar 34 ülke ve yüzlerce satıcı marka haklarımızı korumayı kabul etti ancak hala bazı ülkeler bizim kahvemizi tanımamakta ısrarcı. Bazıları Arabica kahvesini kendi kahveleriyle harmanlayıp satıyor." diye konuştu.

"STARBUCKS SÖZÜNÜ TUTMADI"

Öte yandan ülke, bir süre önce kendine özgü kahve türlerinin marka haklarını alıp, sektörde çalışanların gelirini arttırma yönünde politika izlemeye başladı ancak bu da henüz tam anlamıyla işe yaramadı.

Arabica'nın bir çeşidi olan Sidama, Yirgachefe ve Harar kahve türleri için Starbucks'la büyük tartışmalar yaşayan ülke, 2007'de şirketle anlaşmaya vardı.

İsmini vermekten kaçınan bir Starbucks sözcüsü, şirketin, 2007'de imzaladığı anlaşma gereğince ülke kahvesinin küresel pazardaki değerinin artması için çalışmaya devam ettiğini söyledi. Sözcü, bu anlaşma gereğince ülkedeki kahve üreticilerine ve tedarikçilerine de destek verildiğini kaydetti.

Starbucks'ın teknik yardımlarının çok kısıtlı kaldığını belirten Shimeles ise "Çiftçiler için okul, yol, klinik yapma sözü verdiler ancak sözlerinde durmadılar." ifadelerini kullandı.

Etiyopya Ticaret Bakanlığı verilerine göre, ülke geçen yıl 206 bin 654 ton kahve ihraç ederek yaklaşık 900 milyon dolar gelir elde etti.