Bakan Kacır: “İhracatımız 13 kat arttı”

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 2024 yılı bütçesinin görüşmelerine başlandı. Komisyon, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, bakanlığının bütçesine ilişkin bir sunum yaptı. Bakan Kacır, “Kritik teknolojilerde bağımsızlık, katma değerli üretim ve yüksek teknoloji ihracatını artırma, nitelikli istihdamı sağlama ve topyekûn kalkınma hedefleriyle” çalışmaya devam ettiklerini belirterek şunları söyledi:

“Savaşlar, ticaret ve teknolojide korumacılık, küresel salgınlar, iklim değişikliği, afetler, gıda, su, enerji, hammadde krizleri bulunduğumuz zor coğrafyada milletimizin istiklal ve istikbali için Milli Teknoloji Hamlesi ile ifade ettiğimiz hedeflerimizi gerçekleştirmeyi bir tercihten öte mutlak bir zorunluluk kılmaktadır. 

Küresel tedarik zincirlerinde ve enerji arzında yaşanan kırılmalarla mücadele ederek girdiğimiz 2023 yılının 6 Şubat gününde iki büyük depremle sarsıldık. Tüm bu zorluklara rağmen Türkiye ekonomisi 12 çeyrektir büyümesini kesintisiz sürdürmektedir. Pandemiden bu yana 3 yılda dünya ekonomisi yüzde 7 büyürken ekonomimiz yüzde 20 büyüme kaydetti.

Yıllık 254 milyar dolara erişen ihracatın 240 milyar doları sanayi ürünlerinden oluşuyor. İmalat sanayimiz, kalkınmamızın lokomotifi olmayı sürdürüyor. 21 yılda, sayıları 2’den 101’e yükselen, Bakanlığımızca kurulan teknoloji geliştirme bölgeleri, desteklediğimiz bin 295 Ar-Ge ve 325 Tasarım Merkezi ile ülkemizde teknoloji seviyesi yüksek üretim kapasitesi inşa ettik.

Bu yatırımlar neticesinde son 5 yılda imalat sanayinde yüksek teknoloji üretimi yüzde 58 büyüdü. Araştırma ve inovasyon ekosistemi, planlı sanayi alanları, girişimcilik kültürü ve nitelikli insan kaynağıyla Türkiye’yi son 21 yılda küresel bir üretim üssü haline getirdik.

İhracatımız 13 kat arttı

Ticari araç üretiminde Avrupa lideriyiz. Otomotiv ihracatımız 13 kat arttı, 31,5 milyar dolara yükseldi. Askeri insansız hava aracı üretiminde, dünyada bir numarayız. Savunma ve havacılık ihracatımız 17 kat arttı, 4,4 milyar dolara yükseldi. Beyaz eşya üretiminde Avrupa lideriyiz. Beyaz eşya ihracatımız 8 kat arttı, 5,6 milyar dolara yükseldi. Kimya ihracatımız 10 kat arttı, 29,65 milyar dolara yükseldi. Çelik ihracatımız 6 kat arttı, 24,1 milyar dolara yükseldi. Mobilya ihracatımız 15 kat arttı, 4,6 milyar dolara yükseldi. Makine ihracatımız 9,5 kat arttı, 22,6 milyar dolara yükseldi. Güneş paneli üretiminde Avrupa’da lideriz, dünyada dördüncüyüz. Çimento ve seramik sağlık gereçleri üretiminde Avrupa birincisiyiz. Düz cam, demir çelik ve cam ev eşyası üretiminde Avrupa’da, MDF üretiminde dünyada ikinciyiz. 

Türkiye yüzyılında yeşil ve dijital dönüşümü hızlandıracak, ülkemizi küresel düzeyde ileri teknoloji üretim merkezi haline getirecek, bilgi temelli dijital ekonomiyi büyütecek, yenilikçi ve girişimci insan kaynağımızı güçlendireceğiz.  Bakanlık olarak 6 Şubat depremlerinin ardından sanayicilerimizle birlikte tüm imkanlarımızı deprem bölgesi için seferber ettik.

Deprem bölgesinde kayıp 8 milyar dolar

Yaptığımız hasar tespit çalışmasında bölge sanayiinin bina, makine, stok ve altyapı kayıplarının 8 milyar doların üzerinde olduğunu belirledik. Deprem bölgesinin yeniden ihyası ve inşası için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

Depremden yoğun olarak etkilenen 65 ilçede gerçekleştirilecek yatırımları, en üst seviyedeki yatırım teşvikleriyle destekliyoruz. Cazibe Merkezleri Programı kapsamında bu yatırımlara kurumlar vergisi indirimi, SGK primi işveren ve işçi payı desteği, KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti, 30 milyon liraya kadar faiz veya kar payı desteği sağlıyoruz.

Bu kapsamda, 84 milyar lira yatırım büyüklüğüne sahip ve 25 bin 629 kişiye istihdam sağlayacak 481 yeni ve yerine koyma yatırımına teşvik belgesi düzenledik. Deprem öncesinde teşvik belgesi düzenlenen fakat yatırımına devam edemeyecek yatırımcıları mağdur etmemek adına bin 222 yatırımı tamamlanmış saydık.

Devam eden 5 bin 962 yatırıma ilişkin teşvik belgesi sürelerini talep aranmaksızın üç yıl uzattık. Deprem bölgesindeki sanayicilerimizden gelen talep ve ihtiyaçlar doğrultusunda 5 bin 283 Hektar büyüklüğünde 28 yeni sanayi alanı ilan ettik.

Planlı sanayi alanları yoluyla sanayi sitelerinin yerinde dönüşümü ve yeni sanayi sitelerinin kurulması, organize sanayi bölgelerinde altyapı ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla 11 ilde yaklaşık 26 milyar lira tutarında 49 yatırım projesini sürdürüyoruz.

Depremde zarar görmüş işyerleri için KOSGEB desteğiyle, Acil Destek Kredisi kapsamında 6 bin 850 KOBİ’mizin 2,4 milyar lira krediye faizsiz erişimini sağladık. KOBİGEL Programı, Afet Dönemi Yaşam Alanı ve Afet Dönemi İşletme Destekleriyle toplam bin 660 işletmeye 661 milyon lira kaynak ayırdık.

Dünya Bankası finansmanı ile 450 milyon dolar bütçeli Deprem Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesini yürürlüğe aldık.

İstihdam Taahhütlü KOBİ Destek Programı kapsamında 28,6 milyon avroyu deprem bölgesine ayırdık. Bölgede zarar gören işletmelerin 2023 yılı, yaşamını yitiren veya iş göremez hale gelen işletmecilerin ise tüm KOSGEB borçlarını sildik. KOSGEB kredi ve destek geri ödemelerini faizsiz olarak 1.1.2024 tarihine kadar erteledik.

Kalkınma ajanslarımızı bölgedeki yaraları sarma ve sosyo-ekonomik toparlanmayı hızlandırmak amacıyla seferber ettik. Bölgesel Kalkınma Odaklı Toparlanma Acil Eylem Programı’nı devreye aldık. Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı (CMDP), Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP), Üreten

124 projeye 1,36 milyar lira kaynak

Şehirler gibi bölgesel kalkınma amaçlı merkezi programlarımızla birlikte uluslararası fon kaynaklı projelerimizi afet illerine yönlendirdik. Bu kapsamda kalkınma ajanslarımız ve bölge kalkınma idarelerimiz eliyle 124 projeye 1,36 milyar lira kaynak aktardık.

Geçici ve kalıcı işyerleri inşa ettik. Tarımsal faaliyetlerin devamı için kırsal kalkınma projeleri gerçekleştirdik.  Sosyal ve psikolojik sorunların çözümüne yönelik projeler uyguladık. TÜBİTAK’ın imkanlarını afet bölgesi için harekete geçirdik.

Afetin ilk günlerinde DerinGÖRÜ Yüz Tanıma Sistemi ile 206 kayıp çocuğumuzu yakınlarına kavuşturduk. Depremden etkilenen illerdeki araştırmacılarımızın 79, firmalarımızın 20 Ar-Ge projesini destekledik. 2 bin 500’e yakın öğrencimize ve araştırmacımıza burs sağladık.

TÜBİTAK koordinasyonunda 22 üniversite, AFAD, MTA ve Belediyeler Birliğinin yer aldığı Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi Araştırma Platformu’nu kurduk. Böylelikle ülke genelindeki aktif fay hatlarının belirlenmesi ve depremlerin oluşturacağı zararların en aza indirilmesi sağlanacak.

İnşa ettiğimiz Ar-Ge ve yenilik ekosistemi ile Türkiye artık teknolojide paradigma değişiminin seyircisi değil öncüsü. 2002 yılında Türkiye’nin toplam Ar-Ge harcamaları ancak 1 milyar 212 milyon dolardı. Geldiğimiz noktada ise Ar-Ge’ye yılda 11,3 milyar dolar kaynak ayırıyoruz. Özel sektörün Ar-Ge harcamalarındaki payı yüzde 29’dan yüzde 61’e yükseldi.

Aynı dönemde tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli sayımız 29 binden 222 bine çıktı. İlk defa bizim dönemimizde firmaların Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerine devlet desteği sağladık. Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerimizdeki proje sayısı 87 bini aştı. Önümüzdeki dönemde teşviklerimizden büyük ölçekte yararlanan Ar-Ge merkezlerinin stratejik alanlarda Ar-Ge faaliyetleri yürütmeye odaklanmasını sağlayacak ilave düzenlemeler gerçekleştireceğiz.

60 ilimize yayılmış teknoparklarımızda 9 bin 800’den fazla firma teknoloji ve yenilik odaklı 69 binden fazla projeye imza attı. Milyar dolar değerlemeyi aşan 7 Türk teknoloji girişimimizin 6’sı Ar-Ge teşviklerimizle başarıya ulaştı. 

TOGG

Doğuştan elektrikli, yerli ve milli akıllı otomobilimiz Togg söz verdiğimiz gibi artık yollarda. Yılsonuna kadar teslimatı tamamlanması planlanan 20 bin araç için gerçekleşen 177 bin 467 araçlık talep milletimizin yerli ve milli otomobil markasına hasret ve güveninin önemli bir göstergesi.

Bugüne kadar 9 binden fazla araç sahiplerine teslim edildi. Otomotiv sektörümüzün rekabet gücünü elektrikli araçlarda da sürdürebilmesi için ülkemizde batarya üretim kapasitesini artırmak zorundayız.

Bu doğrultuda yaklaşık 35 Gwh kapasite hedefiyle gerçekleşecek araç batarya üretim tesisi yatırımlarına teşvik verdik. Ülkemizin tüm şehirlerinde hızlı şarj istasyonları kurulmasını sağladık. 81 şehrimizde 2 bin 800’ü hızlı şarj olmak üzere 10 bin 100 halka açık şarj bağlantısına ulaştık. Elektrikli araç başına düşen hızlı şarj istasyonu sayısında Avrupa’da birinciyiz.

Teknolojik ürünlerin en kritik bileşeni çip tasarımı ve üretimi konusunda ülkemizin yetkinliklerini artırıyoruz. Halihazırda savunma sanayimizde milli akıllı mühimmatların fotodedektörlerinin ve milli radar sistemlerinin çiplerini yerli olarak tasarlıyor ve üretiyoruz. 

Kuracağımız yeni çip üretim tesisiyle otomotiv, beyaz eşya ve savunma gibi sektörlerde kullanılan gelişmiş sensörlerin tasarım ve imalatını ülkemizde yapabilir hale geleceğiz. Rekabet Öncesi İşbirliği Programı ile milli tasarım çiplerin endüstride kullanımını yaygınlaştırmayı hedefliyoruz.

Milli Teknoloji Hamlesi rehberliğinde hazırlanan 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejesindeki hedeflerimiz doğrultusunda; 2018’de yüzde 19 olan imalat sanayinin GSYH içindeki payını, 2022’de yüzde 22’nin üzerine çıkardık.

İmalat sanayi ihracatını 167 milyar dolardan 240 milyar dolar seviyesine yükselttik, stratejideki hedefimizi aşmış olduk. Stratejimizi, 12. Kalkınma Planıyla uyumlu olarak yeşil ve dijital dönüşümle rekabetçi üretim odağında güncelliyoruz.

Katma değerli üretimi artıracak, cari açığı azaltacak projeleri Ar-Ge’den yatırıma desteklediğimiz Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı’na devam ediyoruz. Program kapsamında; makine, mobilite, üretimde yapısal dönüşüm, sağlık ve kimya ile dijital dönüşüm çağrılarını tamamladık ve proje uygulamalarını başlattık.

Orta yüksek ve yüksek teknoloji odaklı 65,9 milyar liralık yatırım tutarında 185 proje ile cari açığın kapanmasına yılda 7 milyar dolar katkı sağlayacağız. Son 21 yılda, sayısını 192’den 353’e çıkardığımız Organize Sanayi Bölgelerimizde üretimde olan parsellerin sayısı 11 binden 58 bine, çalışan sayısı da 415 binden 2,5 milyona yükseldi.

Aynı dönemde 74 ilde 155 OSB projesi için 38,2 milyar lira, kurduğumuz modern sanayi siteleri için ise 67 ilde 144 projeye 11,4 milyar lira kaynak kullandırdık. Son 1 yılda ilan ettiğimiz 10 yeni alan ile sayısı 39’a ulaşan endüstri bölgelerimizde, orta-yüksek ve yüksek teknolojili stratejik yatırımları önceliklendirerek destekliyoruz.

Bu yılın ilk on ayında, 285 bin ilave istihdam sağlayacak, yatırım tutarı 1 trilyon lira olan 12 bin 987 yatırım için teşvik belgesi düzenledik. Yatırım teşvik belgesi sayısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29 artış sağlanmış olması yatırım iştahının devam ettiğinin önemli bir göstergesi. Yatırımcılarımıza bu yıl 7 milyar lira nakdi destek ödemesi gerçekleştiriyoruz.

Bugüne kadar Kalkınma Ajanslarımızla 25 bin 591 projeye 42,2 milyar liralık destek sağladık. Kent ekonomilerini canlandırmaya yönelik Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı ile 14 ilde 159 projeye 7 milyar lira destek verdik.

Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı ile 81 ilimizde 680 projeye 2,7 milyar lira kaynak ayırarak dezavantajlı kesimlerin sosyo-ekonomik hayata aktif katılımını sağladık. Çalışan ve Üreten Gençler Programında 110 projeye 1,9 milyar lira destek sağladık. Projelerle 53 bin genç ve kadın emekçimizin istihdam edilmesini hedefliyoruz.”