8.Yargı Paketi, TBMM’ye sunuldu!

Yargı hizmetlerinin etkinliğinin artırılmasına yönelik düzenlemeler içeren 8. Yargı Paketi, TBMM Başkanlığına sunuldu.

AK Parti Grup Başkanvekili Özlem Zengin, 8. Yargı Paketi'nin ayrıntılarını açıkladı.

Teklifin bir tanesi geçici olmak üzere 43 maddeden oluştuğunu ifade eden Zengin, amaçlarının yargı hizmetlerinin daha etkin sağlanması olduğunu aktardı.

Adli para cezalarında bazı alt ve üst sınırları yeniden düzenlediklerini kaydeden Zengin, bir günlük ezanın alt sınırının 100, üst sınırının ise 500 TL'ye çıkarılacağını söyledi.

Zengin, "Adalet bakanlığı bünyesinde bulunan tazminat komisyonuna yeni görevler vererek yeni bir hüviyete kavuşturmuş oluyoruz. Manevi tazminat talepleri anayasa mahkemesi yerine bu komisyona yapılacak. Bireysel başvurulardaki yığılmalar olmayacak artık." dedi.

Emekli bayram ikramiyesi

Emeklilerin 2.000 TL bayram ikramiyelerinin 3.000 TL’ye çıkarılmasına ilişkin düzenlemenin de bulunduğu AK Parti’nin TBMM Başkanlığı’na sunduğu yargı paketindeki maddelerin açıklamaları şöyle:

“MADDE 1: İcra İflas Kanununda süreleri belirleyen madde içerisinde haftanın ne zaman başlayıp ne zaman biteceği ile ilgili hüküm yer almamaktadır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile uyumun sağlanabilmesi için getirilen hüküm ile süre, hafta olarak belirlenmiş ise başladığı güne son hafta içindeki karşılık gelen günde bitecektir.

MADDE 2: İstinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru süreleri, hak arama hürriyetinin daha etkin kullanılabilmesine imkân tanımak amacıyla süreler “iki hafta” olarak belirlenmek suretiyle yeknesak hale getirilmektedir.

MADDE 3: Kanun yoluna başvuruya ilişkin sürelerin yeknesak hale getirilmesi amacıyla İcra İflas Kanununda temyiz kanun yoluna başvuru süresinin, Hukuk Muhakemeleri Kanununda olduğu gibi tebliğden itibaren başlayacağı ve iki hafta olacağı düzenlenmektedir.

MADDE 4: Terörle Mücadele Kanununun 7'nci maddesinin beşinci fıkrası sadece terör örgütleri bakımından uygulama imkanına sahiptir. Teklifle Türk Ceza Kanununun 220 ve 314'üncü maddelerinde yapılan değişiklik uyarınca fıkradaki 220'nci maddeye yapılan atıf, 314'üncü madde olarak değiştirilmektedir.

MADDE 5: Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesi dikkate alınarak madde yeniden düzenlenmektedir. Yapılan düzenlemeyle, özgürlüğü bağlayıcı ceza sebebiyle kısıtlanma kurumu değiştirilerek, ceza infaz kurumunda bulunma hali doğrudan doğruya kısıtlama nedeni olmaktan çıkarılmaktadır. Ergin kişilerin fiil ehliyetinin bulunduğundan hareketle iradeleri ön plana çıkarılarak kesinleşmiş hapis cezasının infazı amacıyla ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün kısıtlanması esas olarak kendi isteğine bırakılmaktadır. Ancak, toplam beş yıl veya daha fazla kesinleşmiş hapis cezasının infazı bakımından hükümlünün kısıtlanması hususu kişiliğinin veya malvarlığının korunması kriterine bağlanarak, bu konuda vesayet makamına takdir hakkı verilmektedir. Vesayet makamı, birinci veya ikinci fıkra uyarınca karar vermeden önce hükümlüyü dinleyecektir.

MADDE 6: Bu itibarla, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle kısıtlamaya karar verilebilmesi için aranan resmî sağlık kurulu raporunun tanzimi açısından gereklilik bulunması halinde Türk Medeni Kanununun 436’ncı madde hükümlerinin uygulanabileceği belirtilerek maddedeki iptale konu hüküm yeniden düzenlenmektedir.

MADDE 7: Anayasa Mahkemesinin iptal kararı nazara alınarak resmî sağlık kurulu raporunun alınabilmesini temin amacıyla gerektiğinde kişinin, hekim ön raporu üzerine en fazla yirmi gün süreyle sağlık kuruluşuna yerleştirilebileceği, yerleştirme kararının derhal ilgiliye ve yakınlarına bildirileceği, ilgili ve yakınlarının bu karara karşı bildirimden itibaren on gün içinde denetim makamına itiraz edebileceği ve nihayetinde itirazın denetim makamınca ivedilikle karara bağlanacağı hükme bağlanmaktadır.

MADDE 8: Anayasa Mahkemesi kararı nazara alınarak 6'ncı maddede yapılması öngörülen düzenlemelere bağlı olarak hükümlülerde vesayetin sona ermesi halleri yeniden düzenlenmektedir. Maddenin birinci fıkrasında, özgürlüğü bağlayıcı cezaya mahkûmiyet sebebiyle kısıtlı bulunan kişi üzerindeki vesayetin, hapis hâlinin hukuka uygun bir şekilde sona ermesiyle kendiliğinden ortadan kalkacağı hükme bağlanmaktadır.

Maddenin ikinci fıkrasında ise, hapis hâlinin devamı süresince vesayetin sona erdirilebileceği haller düzenlenmiştir. Buna göre, toplam beş yıldan az olan hapis cezasının infazına bağlı olarak verilen kısıtlama kararları bakımından kişinin isteminin bulunması; toplam beş yıl veya daha fazla kesinleşmiş hapis cezasının infazına bağlı olarak verilen kısıtlama kararları bakımından ise kişinin talebi üzerine kişiliğinin veya malvarlığının korunması sebebinin ortadan kalkması hâlinde vesayet sona erdirilebilecektir.

MADDE 9: Maddede yapılan değişiklikle, Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçeleri dikkate alınmak suretiyle örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme fiili, müstakil bir suç olarak düzenlenmektedir. Bu fıkra hükmünün sadece silahlı örgütler hakkında uygulanması nedeniyle suçun cezasının belirlenmesinde maddenin üçüncü fıkrası da dikkate alınmıştır. Ayrıca, örgüt adına suç işleyen kişi hem işlediği suçtan hem de bu fıkrada düzenlenen örgüt adına suç işleme suçundan ayrı ayrı cezalandırılacaktır.

MADDE 10: Düzenlemeyle, 314 üncü madde kapsamındaki silahlı örgütler bakımından örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme fiili, müstakil bir suç olarak kabul edilmektedir. Teklifle, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı gereğince 220 nci maddede yapılan değişikliğe uyum sağlanması ve uygulamada meydana gelebilecek tereddütlerin önlenmesi amacıyla bu fiil, doğrudan 314 üncü maddede düzenlenmektedir. Ayrıca, örgüt adına suç işleyen kişi hem işlediği suçtan hem de bu fıkrada düzenlenen örgüt adına suç işleme suçundan ayrı ayrı cezalandırılacaktır.

MADDE 11: Adli para cezası ile önödeme miktarına ilişkin artışın uygulanma tarihi bakımından Türk Ceza Kanunu’na geçici madde eklenmektedir. Teklifle Türk Ceza Kanunu’nun 52’nci maddesinde düzenlenen adli para cezaları artırılmaktadır. Maddeyle, bu değişikliklerin 1 Haziran 2024 tarihinden sonra işlenen suçlar bakımından uygulanacağı düzenlenmektedir.

MADDE 12: Ceza Muhakemesi Kanununun 141'inci maddesinde düzenleme yapmak suretiyle koruma tedbirleri nedeniyle tazminat istemlerinin kapsamı genişletilmektedir. Konutunu terk etmemek veya bağımlılıktan arınmak amacıyla hastanede tedavi olmaya ilişkin adli kontrol yükümlülükleri uygulandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen ve adli kontrol işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan kişiler bakımından da tazminat talep etme imkânı getirilmektedir.

MADDE 13: Koruma tedbirleri nedeniyle yapılacak yargısal görev alanına ve hakimin takdirine girmeyen bazı tazminat istemlerinin, idari başvuru yoluyla hızlı bir biçimde sonuçlanmasının sağlanması amacıyla 6384 sayılı Kanunla kurulan Komisyona (Tazminat Komisyonu) yapılması sağlanmaktadır. Böylece, hukuki değerlendirme gerektirmeksizin dosya içeriğinden kolayca anlaşılabilen tazminat istemlerinin kısa sürede sonuçlandırılması mümkün olacaktır.

MADDE 14: Koruma tedbirleri nedeniyle tazminat istemlerinin kapsamı genişletilmesi doğrultusunda tazminat isteyemeyecek kişilere yönelik uyum düzenlemesi yapılmaktadır. Ceza Muhakemesi Kanununun 144 üncü maddesi uyarınca tutuklanan kişiler belirli durumlarda tazminat isteyememektedir. Bu maddede yapılan düzenlemeyle, adli kontrol altına alınan kişilerin de aynı durumlarda tazminat isteyemeyeceği hükme bağlanmaktadır.

MADDE 15: HAGB kararlarına karşı itiraz yerine istinaf kanun yoluna başvurulabilmesine imkan sağlanmaktadır. Bu kararlarla birlikte verilen müsadere kararlarının infaz edilebilmesine yönelik düzenlemeler yapılmaktadır. Yargılama aşamasında sanığa Hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasını kabul edip etmediğinin sorulması uygulamasından vazgeçilmektedir. Bu düzenlemeler 1 Haziran 2024 tarihinden sonra verilen HAGB kararları hakkında uygulanacaktır.

MADDE 16: Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı nazara alınarak Ceza Muhakemesi Kanununun 247'nci maddesinde değişiklik yapılarak, sorgusu yapılmayan kaçak sanık hakkında mahkûmiyet kararının yanı sıra ceza verilmesine yer olmadığı kararının da verilemeyeceği hüküm altına alınmaktadır.

MADDE 17: Ceza Muhakemesi Kanununun 252'nci maddesinde düzenlenen basit yargılamaya itiraz usulünde Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda düzenlemeler yapılmaktadır. Bu çerçevede basit yargılama kapsamında karar veren hakim itiraz üzerine açılan duruşmada görev alamayacaktır. Beraat verilmesi durumunda sanık dışındaki kişiler tarafından yapılan itiraz üzerine mahkumiyet kararı verildiğinde dörtte birlik indirim korunmaktadır. İtirazın, yargılama giderine, vekâlet ücretine veya maddi hataya ilişkin olması durumunda itiraz merci tarafından yapılacak inceleme, genel usule dönülmeden basit yargılama usulü kapsamında gerçekleştirilecek ve inceleme sonucunda duruşma açılmaksızın dosya üzerinden karar verilecektir. Bu düzenlemeler 1 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

MADDE 18: Kanun yoluna ilişkin sürelerin yeknesaklaştırılmasına ve tebliğden itibaren başlamasına ilişkin uyum düzenlemeleridir.

MADDE 19: Kanun yoluna ilişkin sürelerin yeknesaklaştırılmasına ve tebliğden itibaren başlamasına ilişkin uyum düzenlemeleridir.

MADDE 20: Kanun yoluna ilişkin sürelerin yeknesaklaştırılmasına ve tebliğden itibaren başlamasına ilişkin uyum düzenlemeleridir.

MADDE 21: CMK’ya ilişkin yapılan düzenlemelerin geçiş hükümlerini düzenleyen geçici bir maddedir.

MADDE 22: 6384 sayılı kanunun adı, amacı ve kapsamı değiştirilmekte ve bu kanun uyarınca kurulan komisyona yeni görevler verilmektedir. 6384 sayılı Kanunun kapsamı ve buna bağlı olarak Komisyonun görev tanımının genişletilmesi sebebiyle Kanunun adı ile amacında değişiklik yapılmaktadır.

MADDE 23: Ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve idare hukuku kapsamındaki yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddiasıyla yapılacak manevi tazminat talepleri anayasa mahkemesi yerine tazminat komisyonuna yapılabilecektir.

MADDE 25: Komisyona, bilirkişi incelemesi dâhil gerekli gördüğü araştırmayı yapma veya üyelerinden birine yaptırma yetkisi tanınmakta ve komisyonun yaptığı giderlerin adalet bakanlığı bütçesinden karşılanması hükme bağlanmaktadır.

MADDE 26: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurmuş olanların komisyona elektronik ortamda da müracaat edilebileceği ve müracaatların elektronik ortamda yapılmasına ilişkin usul ve esasların bakanlık tarafından belirleneceği hükme bağlanmaktadır.

MADDE 27: Yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddiasıyla tazminat komisyonuna yapılacak müracaatın şekli ve süresine ilişkin düzenlemeler yapılmaktadır. Ayrıca, komisyona elektronik ortamda da müracaat edilebileceği ve müracaatların elektronik ortamda yapılmasına ilişkin usul ve esasların bakanlık tarafından belirleneceği hükme bağlanmaktadır.

MADDE 28: Tazminat komisyonunun görev alanına alınan koruma tedbirleri nedeniyle tazminat istemlerine ilişkin usul ve esas belirlenmektedir.

MADDE 29: Komisyonun 9 aylık karar verme süresinin, Avrupa insan hakları mahkemesine başvurmuş olanların komisyona yapacağı müracaatlar bakımından uygulanacağı belirtilmektedir. Komisyon tarafından müracaatlar hakkında karar verilirken, anayasa mahkemesi kararlarının da emsal olarak dikkate alınması hüküm altına alınmaktadır.

MADDE 30: 6384 sayılı kanunun 9 uncu maddesinde uyum düzenlemesi yapılmaktadır. Düzenlemeyle, 9 uncu madde hükümlerinin mevcut uygulama alanının korunması amaçlanmaktadır.

MADDE 31: Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasıyla yapılmış ve kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla anayasa mahkemesinde derdest olan bireysel başvurular ile anayasa mahkemesinin incelemenin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmediği gerekçesiyle düşme kararı verdiği bireysel başvurular bakımından komisyona müracaat imkânı getirilmektedir.

MADDE 32: Özel nitelikli kişisel verilerin işlenme şartlarında Avrupa Birliği genel veri koruma tüzüğüne uyum amacıyla değişiklik yapılmaktadır.

MADDE 33: Kişisel verilerin yurt dışına aktarılması usulü Avrupa birliği genel veri koruma tüzüğüne uyumlu şekilde değiştirilmektedir.

MADDE 34: 9 uncu maddede yapılan değişiklikle getirilen standart sözleşmeyi bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi kabahat olarak düzenlenmekte ve kurul tarafından verilen idari para cezalarına karşı sulh ceza hâkimliği yerine idari yargıya başvurulması öngörülmektedir.

MADDE 35: Değişikliklerin geçiş hükümlerinin sağlanabilmesi için geçici madde düzenlemesi yapılmaktadır. Teklifle getirilen değişikliğin yürürlüğe girmesinden sonra geçiş döneminde yaşanabilecek aksaklıklar nazara alınarak, 6698 sayılı Kanunda yapılan değişikliklerin 1 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmektedir.

MADDE 36: Adli Para Cezasının Miktarı Artırılmaktadır. Önödeme miktarının belirlenmesinde hapis cezasının 1 gün karşılığı 30 tl yerine 100 tl üzerinden adli para cezasına çevrilmesi sağlanmaktadır.

MADDE 37: Teklifle Yapılan Düzenlemelere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Hükümler Yürürlükten Kaldırılmaktadır. Kanun yollarına başvuru süreleri ve bu sürelerin tebliğle başlamasına dair düzenlemelere uyum sağlanması amacıyla, 5271 sayılı Kanunun 275 inci maddesinin ikinci fıkrası ve 293 üncü maddesinin ikinci fıkrası ile 295 maddesi yürürlükten kaldırılmaktadır.

MADDE 38: 6/2/2023 tarihinde yaşanan depremlerin oluşturduğu yıkımın telafisinin hızlı ve etkili bir şekilde sağlanması için 4562 sayılı Kanuna eklenen geçici 17 nci maddeyle; sanayi alanı olabilecek yerler, fay hattına mesafesi, zeminin elverişliliği ve yerleşim merkezine yakınlığı gibi kriterler gözetilerek, alanın durumuna göre ilgili kurumların görüşü alınarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilmekte, malikleri tarafından depremler nedeniyle yıkılan veya kullanılamayacak kadar hasarlı durumda olan sanayi işyerlerinin borçlandırılmak suretiyle, yerinde yeniden inşası veya güçlendirilmesi Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yapılmakta, yatırım programında olan veya sonradan programa dâhil edilen sanayi sitelerinin altyapı ve üstyapı inşasının tamamına kadarı, mimarlık/mühendislik hizmetleri dâhil proje tamamlanana kadar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca krediyle desteklenmektedir.

Maddeyle anılan geçici maddede yer alan bu hükümlerin süresinin bir yıl daha uzatılarak deprem bölgesinde sanayi altyapısının güçlendirilmesine yönelik destek ve uygulamaların devamı sağlanmaktadır.

MADDE 39: Maddeyle , 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun ek 18 inci maddesinde değişiklik yapılmaktadır. Bu kapsamda Sosyal Güvenlik Kurumunca 5510 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca gelir ve aylık ödemesi yapılanlara, bayramın içinde bulunduğu ayda gelir ve aylık alma şartıyla, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayram ında 2.000 TL olarak ödenen bayram ikramiyesinin 3.000 TL ’ ye yükseltilmesi öngörülmektedir.

MADDE 40: Kamu kurumları lehine hükmedilen vekâlet ücretinin bu idareleri temsil eden avukatlık ruhsatı bulunan hukuk birimi amirleri, hukuk müşavirleri, muhakemat müdürü ile avukatlara dağıtımı düzenlenmektedir. 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 14 üncü maddesinde değişiklik yapılmaktadır.

İdarelerin hukuk birimlerinde avukatlar dışında çeşitli idari ünvanlarla idareyi temsile yetkili kılınan personelin bulunması nedeniyle, 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 35 inci maddesi dikkate alınarak, vekâlet ücreti dağıtımı yapılacak personel açısından uygulama birliği sağlanması amaçlanmaktadır.

GEÇİCİ MADDE 1: Hak kayıplarının önlenmesi ve uygulamada oluşabilecek tereddütlerin giderilmesi için çerçeve kanuna geçici madde eklenmektedir. Kanun yollarına başvuru sürelerinin yeknesaklaştırılması ve bu sürelerin tebliğden itibaren başlamasına dair değişikliklerin 1 Haziran 2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar bakımından geçerli olacağı kabul edilmektedir. Kabahatler Kanununda yapılan kesinlik sınırına ilişkin değişikliğin yürürlük tarihi 1 Haziran 2024 olarak belirlenmektedir